اخلاق اقتصادی با تاکید بر رابطه فرد و دنیا از دیدگاه قرآن

چکیده رشد و پیشرفت اقتصادی، همراه با سالم سازی فعالیت ها، مقابله با مفاسد، ایجاد و گسترش عدالت اجتماعی و رفاه عمومی، از دغدغه های مهم عصر حاضر به شمار می آید. امروزه ِبسیاری از کشورهای اسلامی با مشکلات ناشی از فقر و توزیع نابرابر امکانات، رویارویند، درحالی که عناصر مهم رشد و توسعه اقتصادی و شیوه های موثر سالم سازی فعالیت ها و گسترش عدالت اجتماعی- اقتصادی در آموزه های اسلامی مطرح شده است، به گونه ای که توجه به آن در برنامه ریزی های اقتصادی و نهادینه سازی آن در فرهنگ عمومی، می تواند تمدن شکوهمند اسلامی را زنده سازد و رفاه و آسایش عمومی را به ارمغان آورد. یکی از نگرش های کارآمد اسلام در این باره، آمیختن ارزش های اخلاقی با اقتصاد است، چرا که برای رسیدن به سعادت پایدار و ابدی انسان، جامعه اسلامی از یک سو نیازمند اقتصادی پویا و رشد یافته است تا رفاه عمومی را محقق سازد، و از دیگر سو، محتاج تحکیم و تقویت ارزش های اخلاقی در فرهنگ عمومی است، تا با سالم سازی فعالیت ها، سعادت اخروی افراد را فراهم آورد، به ویژه آن که رشد مطلوب اقتصادی و تحکیم ارزش های دینی، تأثیر متقابل بر یکدیگر دارند. با وجود این، پژوهش درباره «اخلاق اقتصادی» سابقه چندانی ندارد و تاکنون تحقیق جامع و کارآمدی دراین باره سامان نیافته است. موضوع این نوشتار، ارایه و تحلیل آموزه های اخلاقی اسلام در عرصه تولید، توزیع و مصرف، و تبیین کارکردهای اقتصادی آن و شیوه های نهادینه ساختنش در فرهنگ عمومی است وبه این گونه سامان یافته است:مفهوم شناسی، بررسی رابطه اخلاق واقتصاد،طرح دیدگاههای مکاتب اقتصادی سرمایه داری، سوسیالیستی و اسلام،اخلاق کار و تولید و نقش ارزش های معنوی در رشد اقتصادی،اخلاق توزیع و تجارت، بررسی شیوه های مقابله فرهنگی با توزیع نابرابر ثروت،اخلاق تجارت و اصول حاکم بر آن،اصول و معیارهای مصرف،شیوه های مهار پدیده مصرف گرایی،بررسی فراگیر و جامع آموزه های دینی و توجه به مفاهیم اقتصادی، با مراجعه به منابع فراوان و معتبر و ارائه کارکردهای اقتصادی آموزه های اخلاقی و توجه به سیرمنطقی مباحث، از ویژگی های این نوشتار به شمار می آید.